Amerykanin w Paryżu, czy Amerykanin w Brukseli?

Prawdopodobnie wiele osób pamięta film pod tytułem « Americain à Paris » ("Amerykanin w Paryżu") 

Duża jest więc szansa, że na pytanie z czym wam się kojarzy « Amerykanin w Paryżu » ?  odpowiedzą , że z  tym właśnie filmem.

A co byście odpowiedzieli na pytanie z czym może wam się kojarzyć « Amerykanin  w Brukseli » ?

??? Nie kojarzy się wcale ?

Mnie się kojarzy z czymś do jedzenia. Nie twierdzę, że Brukselczycy czy ogólnie Belgowie są kanibalami, ale uwierzcie mi, że jedzą oni Amerykanina, a dokładniej « amerykana ».

Osoby uczące się języka francuskiego mają na ogół do czynienia z podręcznikami dotyczącymi francuskiego jakim mówi się we Francji.  Weźcie jednak pod uwagę, że gdy pojedziecie  do Belgii, czy Szwajcarii, dość szybko zorientujecie się , że coś nie gra i nie wszystko rozumiecie tak jak można by się tego spodziewać.

"Amerykanin" w Brukseli

Ponieważ od pięciu już prawie lat zawodowo związana jestem z Belgia i na co dzień porównuję z francuskim jakiego używam lat dwudziestu pięciu, postanowiłam  w tym wpisie pomóc rozszyfrować kilka zagadek związanych z belgo-francuskim.

Wróćmy więc do Amerykanina i domniemanego kanibalizmu Brukselczyków.

Américain  préparé (BE) to francuski steak tartare , czyli nasz swojski tatar wołowy.

Belgowie bardzo lubią surową wołowinę, kupują tatara już przyprawionego i często jedzą go z frytkami, albo nawet na (lub w)  kanapkach.

Belgowie są do siebie raczej pokojowo nastawieni, a jednak często kupują pistolety i karabiny maszynowe.  Nie po to by z nich strzelać, ależ skąd! Oni je konsumują.

Pistolet to mała okrągła bułka, rodzaj kajzerki. Dostać ja można w wielu piekarniach.

Mitraillette  to ogromna kanapka, na ogół z połowy francuskiej bagietki, a w niej mięso lub kiełbaski z jakimś sosem i ogromną ilością frytek.

Jest to ponoć ulubiony posiłek w południe belgijskich studentów kupowany w tzw.  friterie lub frietkot,  ktore we Francji czesciej nazywa sie baraque à frites (kiosk lub furgonetka  z frytkami i kanapkami na zimno i ciepło).

A skoro już mowa o przerwie obiadowej…

To co Francuz nazwie pause déjeuner,  Belg określi mianem heure de midi.

I choć wyjdą z pracy na te przerwę mniej więcej o tej samej porze z środku dnia, to Belg powie, że idzie zjeść swój dîner, a Francuz spojrzałby na niego dziwnie, bo przecież przerwa obiadowa jest na zjedzenie déjeuner (tu z kolei Belg się zdziwi, bo on już swoje déjeuner zjadł rano i wcale nie było małe jak francuskie petit déjeuner)

Francuz swój dîner zje dopiero wieczorem, a dla Belga będzie to souper. Tak czy siak oba posiłki będą na ciepło.

Dla Paryżanina souper to posiłek spożywany późnym wieczorem po wyjściu z teatru, a co po teatrze je Belg ? Pewnie nic , bo nie ma na ten posiłek specjalnej nazwy. Może Belgowie (przynajmniej ci francuskojęzyczni)  bardziej dbają o swoje zdrowie i tak późno już nie jedzą ?

Uwaga dygresja : nie chce wam tu mącić w głowach, ale muszę uczciwie dodać, że na południu Francji są regiony (np. Roussillon), które nazywają swe posiłki tak jak w Belgii : diner na obiad, a souper wieczorem.  Ileż to razy z mym obecnym mężem dogadywaliśmy się  co zrobić na dîner J, przy czym jak miałam na myśli posiłek wieczorem a on w południe.

Pozostańmy jeszcze chwilę w kuchni.

Ślimaki morskie po brukselsku,
czyli w pikantnym bulionie selerowym

Polskie ziemniaki w mundurkach są we Francji ziemniakami w … polnej sukience (pommes de terre en robe des champs).

Ale już w Belgii tak samo ugotowane w całości ziemniaki będą nosiły kurteczki jak francuscy dżokeje (patate à casaque). No i nie będą już eleganckimi ziemniakami, tylko pyrami, ziemniorami, bo patate we Fracji jest nazwa potoczną ziemniaka.

Belgowie również kochają ślimaki. I te lądowe i te morskie. Dla nich będą to caracoles, a w Brukseli nawet caricoles, a we Francji pozostaną raczej escargot  (ślimak ogólnie) lub bulot czy bigorneau (ślimak morski). To dowód na hiszpańskie wpływy dawnych wieków, choć słowo escargot jest również używane i rozumiane w belgijskim francuskim.

Kiedy wchodzicie do restauracji zjeść na przykład sałatkę z cykorii, to we Francji szukajcie w menu słowa endive, a w Belgii będzie to chicon. Na dodatek Belgowie robią z cykorii nawet zupę, co jest dla Francuza wielką ekstrawagancją, bo sam cykorię zje raczej chętniej surową w sałatce lub zapiekaną w szynce i pod beszamelem.

Belgijska cykoria to chicon

Na północy Francji zjecie czasem carbonnade, ale ta prawdziwa pochodzi właśnie z Belgii i jest czymś w rodzaju gulaszu na piwie. Podczas gdy we Francji (poza tym wyjątkiem na północy) będzie on prędzej na winie i wystąpi pod nazwa boef bourguignon.

Kiedy ktoś zechce zapłacić  rachunek w restauracji za siebie i zaproszoną osobę to z Belgi powie do kelnera, że chce uregulować całość czyli entièreté, a we Francji będzie to totalité.

Jadąc do kogoś z wizytą będziemy szukać miejsca do zaparkowania. Belg będzie więc próbował se parquer, a Francuz se garer.

Skręcając na parking belgijski kierowca włączy kierunkowskaz czyli clignoteur, a francuski clignotant.

Następnie podejdziemy zaanonsować swe przybycie naciskając odpowiedni guzik domofonu. We Francji będzie  to interphone , a w Belgii parlophone.

Idąc belgijską ulicą kupimy gazetę w aubette, podczas gdy we Francji będzie to kiosque à journaux.

Aubette w Belgii będzie też wiatą na przystanku autobusowym, ale już we Francji będzie to abribus.

Pewnie już zmęczyło was nieco to językowe żonglowanie, więc skończę na dziś i na zakończenie podam wam dwa słowa, po których od razu poznacie mieszkańca Belgii.

70 czyli francuskie soixante-dix to w Belgii septante

90 czyli francuskie quatre-vingt-dix po belgijsku stanie się nonante

Inne liczby będą już takie same.

No i jeszcze jeden znak szczególny Belgii.

Prosząc o coś powiecie  s’il vous plaît  lub s’il te plaît (jeśli jesteście z kimś na ty)

Gdy za coś dziękujecie  mówiąc merci,

 to Francuz odpowie wam je vous en prie albo je t en prie (jeśli jesteście na ty)

A jak odpowie wam uprzejmy Belg ?

On nie będzie sobie zawracał głowy i powie raz jeszcze :

s’il vous plaît  lub s’il te plaît

I ostani zwrot na pożegnanie,  gdy mamy osobę żegnaną zobaczyć wkrótce, czyli odpowiednik polskiego Na razie!

A tantôt! (Belgia) = Atout à l'heure! (Francja)

*****

Czytelnicy, którzy uczą się języka francuskiego mogą powtórzyć sobie słówka z tego wpisu zaglądając do Francuskiej Szkółki Niki na Quizlet.

*****

Artykuł powstał w ramach akcji pt. Miesiąc Języków organizowanej przez blogerów językowo-kulturowych z okazji Europejskiego Dnia Języków obchodzonego 26 września. W ciągu tego miesiąca na naszych blogach pojawią się wpisy poświęcone różnym krajom, ich językom i kulturze z międzynarodowej perspektywy. Więcej o Miesiącu Językow oraz kalendarz wydarzeń przeczytacie TUTAJ.

W dniu dzisiejszym tematem przewodnim jest jêzyk francuski i kraje francuskojęzyczne, ich kultura i specyfika językowa . 

A oto lista dzisiejszych artykułów z tej serii podzielonej według językowego punktu widzenia:

Angielski

Angielski C2- French czyli trochę o tym co ma piernik do wiatraka 

Angielski dla każdego - Angielski vs. francuski

Chiński

Biały Mały Tajfun - Francuska "koncesja" 

Francuski

Love for France - Alzacki w pigułce czyli podstawowe słówka dla laika 

Français mon amour - Moja francuska historia

Madou en France - La playlist du Québec, czyli co mi w duszy (po francusku) gra

Hiszpański

Hiszpański na luzie - Jak Hiszpanie żegnają się po francusku 

Kirgiski

O języku kirgiskim po polsku - Skrzynia przodków, czyli co robi Francuzka w kirgiskim filmie

Niemiecki

Niemiecka Sofa - Czemu Niemcy śmieją się z Francuzów?

Językowy Precel - W poszukiwaniu niemieckich śladów we Francji

Rosyjski

Rosyjskie Śniadanie  Miłość rosyjskiego do francuskiego  

Szwedzki

Szwecjoblog - Francuscy fałszywi przyjaciele 

Włoski

Wloskielove - Scusate il francesismo czyli francuski we włoskim 

CiekawAOSTA - Valle d'Aoste i francuskie rozterki